Verwekkers
Reizigersdiarree is een veelvoorkomende klacht bij bezoek aan de (sub-) tropen.
Er zijn diverse verwekkers van bacteriële, parasitaire en virale oorsprong. Enterotoxische E. coli (ETEC) en enteroaggregatieve E. coli (EAEC) zijn de meest voorkomende oorzaak van reizigersdiarree, vooral wanneer acuut tijdens de reis klachten ontstaan. Hierbij is meestal geen diagnostiek en/of behandeling noodzakelijk gezien het zelflimiterende beloop. Echter een aantal andere verwekkers van reizigersdiarree kunnen hardnekkig zijn en in sommige gevallen diagnostiek en behandeling noodzaken. Bij hevige en/of langdurige klachten na bezoek aan de (sub-) tropen moet gedacht worden aan o.a.
Bacterieel
- Campylobacteriose (Campylobacter jejuni/coli)
- Salmonellose (Salmonella typhi/paratyphi/non-typhi)
- Bacillaire dysenterie/Shigellose (Shigella spp)
- Shigatoxineproducerende Escherichia coli /enterohemorragische Escherichia coli-infectie (STEC)
- Cholera (Vibrio cholerae / parahaemolyticus)
Parasitair
- Giardiasis (Giardia lamblia)
- Protozoaire dysenterie (Entamoeba histolytica)
- Cyclosporiose (Cyclospora cayentanensis)
- Cryptosporidiose (Cryptosporidium spp)
Andere parasitaire verwekkers zijn zeldzamere oorzaken van diarree bij reizigers en kunnen zo nodig in overleg met arts microbioloog worden bepaald.
Ook virale verwekkers, zoals norovirus of rotavirus kunnen reizigersdiarree veroorzaken. Meestal hebben virale gastro-enteritiden een zelflimiterend beloop en is in de eerste lijn geen diagnostiek nodig, tenzij er sprake is van een verheffing in bijvoorbeeld een instelling.
Epidemiologie
Reizigersdiarree wordt vooral gezien inde subtropen. Per regio kunnen de verwekkers wisselen, maar de meeste hierboven genoemde pathogenen zijn wijdverspreid. Van de bacteriële infecties komen vooral campylobacteriose en non-typhi salmonellose veel voor. Cholera bij reizigers is daarentegen zeldzaam, tenzij bezoek aan regio’s met bekende uitbraken. Bij de parasitaire verwekkers is giardiasis het meest prevalent.
Zie voor meer informatie over de epidemiologie ook de betreffende hoofdstukken per verwekker op deze website.
Incubatietijd
De incubatietijd en duur van de klachten kan wisselen per verwekker. Zo geven Enterotoxische E. coli (ETEC) en enteroaggregatieve E. coli (EAEC) vaak acuut en kort klachten, terwijl cyclosporiose soms weken tot maanden diarree kan geven.
Zie voor meer informatie over de incubatietijd ook de betreffende hoofdstukken per verwekker op deze website.
Ziektebeeld
Meest op de voorgrond bij reizigersdiarree is staat het frequente en dunne ontlastingspatroon. Per verwekker kunnen de klachten verschillen, maar vaak is het lastig obv kliniek alleen te differentiëren in verwekker. Belangrijk is bij alarm symptomen (ernstige dehydratie, hoge koorts etc) en/of immuungecompromitteerde patiënten diagnostiek en behandeling te overwegen, zo nodig in overleg met arts-microbioloog of internist-infectioloog. Een aantal verwekkers (Entamoeba histolytica, Salmonella typhi/paratyphi, Shigella spp,Vibrio cholerae) kunnen ernstig verloop hebben en tot complicaties leiden, indien geen adequate behandeling wordt gestart.
Bepaling op feces is alleen geschikt voor vloeibaar/brijige feces. Deze feces kan ingestuurd worden mbv de verzendkokers voor het fecesonderzoek, die door ons laboratorium kunnen worden verstrekt.
Naast de administratieve gegevens van de patiënt is van belang:
- duidelijk vermelden welk(e) onderzoek(en) word(t)en gewenst
- klinische gegevens (eventuele eosinofilie)
- epidemiologische gegevens (recent verblijf in het buitenland)
- datum van afnemen
PCR
De meeste verwekkers van reizigersdiarree worden tegenwoordig gediagnosticeerd met PCR. Er zijn verschillende panels, waarbij op de aanvraag moet worden aangegeven naar welke verwekkers diagnostiek moet worden verricht.
- Bacterieel PCR panel (Campylobacter, Salmonella, STEC, Shigella)
- Parasieten PCR panel (Giardia lamblia en Cryptosporidium)
- Viraal gastro-enteritispanel (norovirus, Sapovirus, astrovirus, rotavirus en adenovirus 40/41)
Los kan worden aangevraagd/toegevoegd
- Yersinia enterocolitica PCR
- Entamoeba histolytica PCR
- Cyclospora cayentanensis PCR
Kweek
- bij een banale kweek wordt standaardonderzoek verricht op Salmonella, Shigella en Campylobacter en STEC
- Aanvullend kan een kweek op Plesiomonas shigelloïdes / Aeromonas / Arcobacter, Yersinia enterocolitica en op Vibrio spp worden aangevraagd.
https://rijnstate.adult.swabid.nl/nl
Microscopie
Bij parasitaire infecties van de darm kan eventueel nog microscopische diagnostiek worden verricht. Dit is voornamelijk gericht op protozoaire cysten en wormeieren. Zo nodig vooraf contact met arts-microbioloog bij specifieke verdenking.
Meldingsplicht
Voor een aantal verwekkers van reizigersdiarree geldt een meldingsplicht:
- Salmonella typhi (buiktyphus)
- Salmonella paratyphi (paratyfus)
- Shigatoxineproducerende Escherichia coli /enterohemorragische Escherichia coli-infectie (STEC)
- Shigella spp (bacillaire dysenterie)
- Vibrio cholerae (cholera)
Volgens de Wet publieke gezondheid geldt verder voor voedselinfecties, waarbij bij 2 of meer personen anamnestisch een verband bestaat met het gebruik van verdacht voedsel of vocht, meldingsplicht.
Link naar therapie advies in Regionaal Formularium *gastroenteritis - onbekende verwekker
Overleg zo nodig (bijvoorbeeld bij reizen naar Zuidoost-Azië en het Indiase subcontinent) met de GGD of met het Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersadvisering (LCR) over de keuze van het mee te geven antibioticum, want de voorkeur voor een bepaald antibioticum kan afhankelijk zijn van de lokale epidemiologie en resistentiepatronen zijn aan verandering onderhevig.
Preventie
Water
Niet alle water is drinkwater. Drink in geval van twijfel aan de betrouwbaarheid van het drinkwater mineraalwater, vruchtensappen e.a. uit flessen, gekookt water, koffie (zonder melk) of thee. Bij voorkeur geen dranken met ijsblokjes en geen koud kraanwater. Indien niet anders mogelijk, b.v. bij tanden poetsen: water uit de warmwaterkraan.
Eetstalletjes
Vermijd voedsel dat langdurig is blijven staan en eet geen voedsel dat onbeschermd is tegen vliegen.
Groente en fruit
Eet geen rauwe groente of ongeschild fruit, tenzij goed gewassen in gekookt water. Fruit bij voorkeur schillen.
Vlees
Eet alleen vlees dat goed is verhit.
Schelp- en schaaldieren
Eet geen rauwe schelpdieren (mosselen, oesters), krab en krabcocktail als er maar enige twijfel bestaat over de hygiëne van de keuken.
Melk en kaas
Drink alleen gekookte of gepasteuriseerde melk. Eet geen lokaal gefabriceerde kaas als niet duidelijk is of deze gemaakt is van gepasteuriseerde melk.
Persoonlijke hygiëne
Was de handen voor het eten en na toiletgebruik.
Loop niet op blote voeten: gebruik schoenen of sandalen buitenshuis en slippers binnenshuis (o.a. tegen mijnwormen).
Immunisatie
Voor bepaalde (sub-)tropische bestemmingen zijn vaccinaties aan te raden. Met betrekking tot reizigersdiarree betreft het voornamelijk de vaccinatie tegen buiktyphus. Adviezen per bestemming kunnen wisselen, geadviseerd wordt om bij een reizigerspoli/reizigersarts voor vertrek hierover informatie in te winnen.