Verwekkers
Staphylococcus aureus, een grampositieve bacterie.
Wijze van besmetting
Vanuit een haarfollikel ontstaat een pustel met centraal necrotische prop.
Epidemiologie
De totale incidentie van bacteriële huidinfecties in de huisartsenpraktijk ligt naar schatting rond 50 per 1000 per jaar. De prevalentie van resistentie varieert van 0-5% voor middelen van eerste keus, zoals flucloxacilline en fusidinezuurcrème.
Ziektebeeld
Een furunkel wordt mogelijk veroorzaakt door een stoornis in de afvloed van de follikel. Soms speelt een beschadiging van de huid (bijvoorbeeld door schurende kleding) een rol. In de basis van de follikel ontstaat een abces, dat doorgaans binnen een week spontaan doorbreekt. Hierna wordt het restinfiltraat binnen enkele weken geresorbeerd. Bij aanwezigheid van grotere aantallen furunkels tegelijkertijd of bij frequente recidieven (meer dan vier per jaar) spreekt men vaak van furunculose.
Complicaties
Bij personen met verminderde afweer kunnen bacteriëmie en sepsis optreden. Bij furunkels in het gelaat (met name de neus) is trombose van de sinus cavernosus een zeldzame, maar ernstige complicatie.
Kweek
Bij heftige infecties die niet reageren op gebruikelijke antibiotica kan een banale kweek afgenomen worden. Dit om een infectie veroorzaakt door een Community Acquired MRSA (CA-MRSA) of veterinaire MRSA uit te sluiten. Ook in Nederland komt dit af en toe voor. Meestal verlopen infecties veroorzaakt door CA-MRSA heftig vanwege extra pathogene eigenschappen van deze bacterie (PVL). Omdat het een MRSA betreft, geneest een infectie niet via behandeling met beta-lactam antibiotica. Het beste is een behandeling in overleg met de arts-microbioloog aan de hand van het antibiogram.
Behandeling
In de volgende situaties is systemische antibiotica geïndiceerd:
- Furunkel die gepaard gaat met algemene malaise en koorts
- Furunkel boven de onderste kaaklijn
- verhoogd risico op gecompliceerd beloop door een verminderde afweer: onder andere onbehandelde hiv-infectie, multipele sclerose, transplantatie (orgaan/stamcel/beenmerg) in verleden, (hematologische) maligniteit, asplenie, medicatie (immunosuppressiva, (soms tot een jaar na gebruik van) cytostatica en intraveneus drugsgebruik.
- verhoogd risico op endocarditis: voorgeschiedenis van endocarditis, hartklepprothesen of aangeboren hartklepafwijkingen.
- verhoogd risico op infectie van een gewrichtsprothese: een gewrichtsprothese < 2 jaar oud of een gewrichtsprothese > 2 jaar in combinatie met een voorgeschiedenis van een geïnfecteerde gewrichtsprothese, reumatische gewrichtsaandoening of hemofilie
- bij niet-genezende furunkel
Link naar therapie advies in Regionaal Formularium
Adviseer bij recidiverende furunculose:
- een goede hygiëne
- preventief twee- tot driemaal per week met zeep of shampoo met chloorhexidine wassen.
- overweeg bij onvoldoende effect van deze maatregelen, drie of meer recidieven per jaar en een aangetoond dragerschap voor stafylokokken preventieve behandeling met mupirocine 20 mg/g 3 dd gedurende één week, aanbrengen in het vestibulum nasi. Evalueer na drie maanden het effect van de preventieve behandeling.